Şahıs şirketi kurma ülkemizde ve dünya genelinde özellikle bireysel ya da “freelance” çalışanlar arttıkça merak edilen bir konu haline geldi. Ancak çok geniş ve yasal süreçlere uyulması önemli olan bir konu olduğu için insanlar şahıs şirketi türleri nedir, şahıs şirketi kurmak için gerekli evraklar nedir ve kimler şahıs şirketi kurabilir gibi soruların cevaplarını sıklıkla merak ediyor. Şahıs şirketinizi kurarken bu önemli adımları atlamamanız ve yasal süreçlerde sorun yaşamamanız için size rehber niteliğinde bir içerik hazırladık.
Ticari amaçlı gerçekleştireceğiniz faaliyetleri yasal olarak sürdürebilmeniz için farklı şirket türlerinden biriyle şirket kuruluşunu tamamlamak gerekiyor. Şahıs veya sermaye şirketi türlerinden birini tercih ederek, ticari hayata başlamanız bir yasal gerekliliktir. Kuruluş aşamasındaki kolaylıklar ve hızlı biçimde faaliyete geçme olanağı vermesi ile şahıs şirketine yönelenler için tüm gerekli yanıtları yazımızda vermeye çalışacağız. Aynı zamanda ortaklık imkanı da vermekte olan şahış şirketi kurma aşamalarından, ortakların sorumluluklarına kadar tüm detaylar burada bulunabilir. Şahıs şirketi kurma veya diğer şirket türlerini kurma aşamalarında, uzman desteğini arkanıza almak istediğinizde de online platform olarak Patron Olsam ideal çözüm olmaktadır.
Şahıs Şirketi Nedir?
Öncelikle diğer şirket türlerine nazaran kuruluş aşamaları en kolay ve hızlı olan şirket türü, şahıs şirketleridir. Daha çok bu amaçla tercih ediliyor olsa da bu şirket türü ortaklık yapısıyla da, belli şartların gerçekleşmesi halinde kurulabilmektedir. Şahıs şirketi, hukuki olarak gerçek kişi tarafından kurulan şirkettir. Ortaklık yolu ile şahıs şirketi kurma yönteminde de kurucu ve diğer ortakların hukuki olarak gerçek kişi kabul edildiği bilinmelidir. Her türlü şirketle ilgili olan borçlarla, mal varlıklarından bu gerçek kişiler sorumlu tutulmaktadır.
Şahıs şirketleri, kurucu olan gerçek kişinin veya varsa ortakların baskın unsur olarak öne çıktığı bir şirket türü olarak bilinir. Ortaklı olan şahıs şirketleri için, ortaklar arasındaki güven ilişkisi şirketin temelini oluşturmaktadır. Ortak sayısı, bu tür şirketlerde genel olarak sermaye şirketlerine nazaran daha az olmaktadır. Güven ilişkisi, ortaklı olan şahıs şirketlerinde oldukça önemlidir ve ortakların şirket borçlarından dolayı kişisel olarak ve sınırsız şekilde sorumlu olduğu göz önünde bulunarak ortaklığa gidilmelidir.
Şahıs şirketleri ortaklarının her biri rekabet yasağına tabi olmakta ve şirketin denetimi konusunda her türlü denetim hakkına sahip olmaktadır. İlerleyen süreçte ortaya çıkabilecek olan şirket pay devri için de diğer ortakların onayı gerekli olmaktadır. Burada şahıs şirketi kurma ile asıl olan, bir sermaye birlikteliği değil şahıs birlikteliğinin ön planda tutulmasıdır. Şirket yönetimi ve temsili, genel olarak ortakların tamamı tarafından birlikte sağlanmaktadır. Gerekli kararların alınmasında da ortaklık varsa, çoğunlukla oybirliği gerekmektedir.
Kurulumu kolay ve hızlı olan şahıs şirketi için, temelde kollektif şirket, adi komandit şirket ve adi şirket olmak üzere 3 türden söz edilebilir.
Kolektif Şahıs Şirketi Kurma
Kolektif şirket türünde, bir ticari işletme bir ticaret unvan altında işletmek amacıyla kurulmakta olup kurucularının gerçek kişi olduğu şirkettir. Bu şirket türünde, ortakların şirket alacaklarından ötürü sınırsız sorumluluğu bulunur. Bu sınırsız sorumluluk nedeniyle; birbirini tanıyan ve güvenen az sayıda kişi tarafından kurulmaktadır. Eğer kolektif şirket için yeni ortak girişi, ortaklardan birinin şirketten çıkması, yürürlükte olan ortaklar arasındaki sözleşmenin değiştirilmesi gibi durumlar ortaya çıkarsa oybirliği ile karar alınması zorunludur.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası kapsamında kanunen yasak olmayan her türlü ekonomik faaliyet için kolektif şirket kurmak mümkündür. Anonim şirketlere has olan işler için kollektif şirket kurulamaz. Kolektif şahıs şirketi sermayesi olmayan bir şirket türüdür. Bir başka ifade ile 1 TL sermaye ile dahi kolektif şahıs şirketi kurma mümkündür. Kurulacak olan kolektif şirket unvanı içerisinde, ortaklardan biri veya tamamının adı ile şirket türü yer alma zorunluluğu bulunmaktadır.
Kolektif şirketlerde ortak sayısı bakımından, herhangi bir üst sınır bulunmamaktadır. Ancak genel uygulamalarda, ortak sayısı 3 – 4 kişi üzerine çıkmamaktadır. Bu şirket türü ortakları; şirket borçlarından ötürü müteselsilen ve sınırsız şekilde sorumlu olmaktadır. Fakat burada şirket ortaklarının sorumluluğu ikincil olmakta yani; önce şirket malvarlığı ile sorumlu tutulmakta ve şirket tüzel kişiliğinden tahsil edilemeyen borç ortaklardan tahsil edilmektedir.
Adi Komandit Şahıs Şirket Türü
Ticari yaşamda yer alan uygulamalarda en az görülen şirket türü adi komandit şahıs şirketleridir. Bir anlamda da komandit şirket, kolektif şirketin farklı bir görünümü olmaktadır. Komandit şirketler, adi komandit ve sermayesi paylara bölünmüş komandit olmak üzere iki türlü kurulmaktadır. Bir başka ifadeyle, şirket türleri içerisinde hem sermaye hem şahıs şirketi olarak komandit şirketler bulunmaktadır.
Adi komandit şirketler, biri sınırsız sorumlu diğer sınırlı sorumlu olmak üzere en az iki ortaktan oluşmaktadır ve sınırsız sorumlu olan komandite ortak iken sınırlı sorumlu olan komanditer ortak olmaktadır. Sınırsız sorumlu olan komandite olarak ifade edilen ortak yalnızca gerçek kişi olabilirken, komanditer ortak gerçek veya tüzel kişi olabilmektedir. Komandite ortağın sorumluluğu kolektif şirketlerde olduğu gibi olurken, alacağını şirket malvarlığından karşılayamayan şirket alacaklıları da komandite ortakların sorumluluğuna gidebilmektedir.
Şirket yönetimi, komandite yani sınırsız sorumlu ortaklarda olmaktadır. Sorumluluk noktasına komanditer ortaklar, şirkete koyduğu veya taahhüt ettiği sermaye miktarı ile sınırlıdır. Bu ortakların şirket yönetiminde söz hakkı bulunmaz.
Adi Şahıs Şirket Türü
İfade olarak adi ortaklık, iki kişinin ticari maliyet olarak ortak bir alım satım işine girmiş olsa bile oluşan ortaklıktır. İki veya daha fazla kişi, sermayelerini bir araya getirerek belirlenen sözleşme kapsamında adi şahıs şirket kurabilmektedir. Diğer şahıs şirketi türlerinde olduğu gibi; sermaye, ortak sayısı, tescil usulü gibi herhangi bir sınırlamaya tabi olmayan bir şirkettir. Aslında kişilerin bir araya gelerek yaptıkları ticari faaliyetler esnasında bile farkında olmadan bir adi ortaklık kurulmuş olabilmektedir. Bir anlamda da adi şirket – adi ortaklık, hükmen kendiliğinden de kurulan bir şirket türü olarak görülür. Ortaklar gerçek ve tüzel kişiler olurken, ortaklar gene ortaklık borçlarından ötürü sınırsız sorumlu olmaktadır. Kurulumunda herhangi bir yazılı sözleşmeye tabi olunmaz. Yazılı veya sözlü bir anlaşma ile bile adi ortaklık kurulabilmektedir. Sermaye için üst ve alt sınır olmadığı gibi mal veya emeğin sermaye olarak getirilmesi de mümkün olmaktadır. En basit şirket türü olup, Borçlar Kanunu’na tabi olan şirket türüdür.
Şahıs Şirketini Kimler Kurabilir?
Birçok alanda olduğu gibi 18 yaş sınırı, şahıs şirketi kurmak konusunda da bulunmaktadır. Devlet memuru olmayan kişilerin 18 yaşını doldurmaları halinde, şahıs şirketi kurmalarında herhangi bir engel bulunmaz. Şahıs şirketi kuracaklar arasında, halen sigortalı olarak çalışmaya devam edenler de girmektedir.
Devlet memurları; adi şirketlerde bir ortaklık söz konusu olmadığından bu tip bir şirketin kuruluşuna dahil olamamakta, kolektif şirketlerde de ortak olamamakta ve görev alamamaktadır. Ancak devlet memurlarının komandit şirketlerde, sermayesi bölünmüş komanditer ortak olmaları söz konusudur. Ancak bu ortaklık olsa bile şirkette bir görev alamamakta ve şirketin kanuni temsilciliğini yapamamaktadırlar. Sigortalı olarak bir işte çalışma hayatına devam edenler, İş Kanunu’nda belirtilmiş bir engel söz konusu değilse şahıs şirketi kurabilmektedir. Bu durumda olan kişiler için bağlayıcı nokta, çalışmakta olduğu şirket ile arasında bulunan sözleşme olmaktadır. Eğer bu sözleşme kapsamında, başka bir işte çalışamayacağı veya şirket kuramayacağına dair bir ibare yoksa şahıs şirketi kurabilir. Bu ibare varken şahıs şirketi kurarsa, çalıştığı şirketin tazminat vermeden işten çıkarma hakkı ortaya çıkabilir.
Şahıs şirketi kurulumu için yapılacak çalışmalarda, bağlı olacağınız vergi dairesi muhatabınız olacaktır. Gerekli olan belgeleri hazırlayarak, ister şahsen isterseniz de mali müşaviriniz ile vergi dairesine giderek evrak teslimi yapabilirsiniz. Evraklarda eksiklik olmadığı takdirde vergi dairesinin görevlendirdiği müfettişler tarafından denetleme yapılacaktır. Sonrasında şartlar uygun bulunursa da şahıs şirketi kurma işleminiz birkaç gün içerisinde tamamlanacaktır.